Lieve Volkskrant,

Sinds een jaar of 10 ben ik al abonnee. Geheel tegen familietraditie in, overigens. Laat het vooral mijn broer maar niet horen, hij was verantwoordelijk voor mijn media-opvoeding.
Deze abonnee is een beetje teleurgesteld geraakt in uw krant. U publiceerde vandaag twee artikelen. Althans, een artikel en een column. Over Facebook en diens nieuwe voorwaarden die over twee dagen van kracht zullen worden.

De klok horen luiden

In uw artikel van gisterenavond stelt u:

Facebook heeft het moeilijk leesbare juridische jargon vervangen door kortere teksten waarin vrij helder staat uitgelegd wat het allemaal met de gegevens doet.

Michael Persson en Yoshi Tuk: Zo vind je de weg in het nieuwe privacybeleid van Facebook, in: De Volkskrant, 29 december 2014

Dat is bijna juist. U heeft de klok horen luiden, maar weet niet waar de voorwaarden staan. Facebook hanteert nog steeds lange voorwaarden met juridisch jargon en Amerikaans geschreeuw. Facebook hanteert gebruiksvoorwaarden. In de ‘verklaring van rechten en verantwoordelijkheden‘, staat in artikel 2 de beruchte licentie voor het gebruik van content. Het privacybeleid hebben ze iets beter verstopt. Deze kunt u rechts onderaan op de pagina ‘Beleid in zake gegevensgebruik‘ vinden. Op deze pagina staan inderdaad ook de links naar de mooie plaatjes en korte stukjes tekst. Facebook hoopt op deze manier de regels duidelijker en toegankelijker te maken voor de gemiddelde gebruiker. Ze verwijst echter nog steeds naar de volledige privacyverklaring. Uw redacteuren hebben deze links wellicht over het hoofd gezien. Zo mooi en sympathiek als uw redacteuren de nieuwe voorwaarden voortellen, is het helaas niet.

Eigenaar van Auteursrecht

Vervolgens stelt u dat “Facebook eigenaar blijft van alle foto’s die gebruikers op hun tijdlijn zetten”. Dat zou blijken uit de jaaroverzichten met foto’s, die Facebook voor gebruikers heeft samengesteld. Ik kan mij toch echt niet herinneren dat ik geprinte foto’s naar Facebook heb opgestuurd. Hoe zij eigenaar zouden kunnen zijn geworden, is mij dan ook een raadsel. Eigenaar word je namelijk van een fysiek product. Zoals ik eigenaar ben van de fysieke krant die ik van u ontvang. Maar ik ben geen eigenaar van uw content. U bent vermoedelijk wel rechthebbende van de auteursrechten op uw content. Of u heeft van uw freelancers een licentie gekregen op dit auteursrecht, om de content te mogen publiceren. Zo geven wij, Facebookgebruikers, een licentie aan Facebook om onze foto’s te mogen gebruiken. Zodat ze gepubliceerd kunnen worden op Facebook, zodat mijn vrienden ze via de deelknoppen kunnen delen, zodat Facebook een jaaroverzicht kan maken en wat Facebook allemaal wel niet meer wil doen met mijn foto’s.
Facebook wordt dus geen eigenaar en zelfs geen rechthebbende van de content. Ze krijgen een licentie. Een die behoorlijk ver gaat, geef ik toe, maar het blijft een licentie.

Onnodige bangmakerij

Nadat er wekenlang op verschillende websites, door verschillende mensen uitleg is gegeven over de nieuwe voorwaarden, waarbij ze uit hebben geprobeerd te leggen dat het allemaal zo nieuw niet is en je dus niet hals overkop je account hoeft te wissen, heeft uw columnist toch nog wat olie op het vuur willen gooien. Uw columnist lijkt uit te gaan van een verkeerde veronderstelling van zaken. Alhoewel hij mij nog parafraseert dat de voorwaarden nauwelijks veranderd zijn, schrijft hij de rest van de column met een teneur alsof op 1 januari 2015 alles opeens anders zal zijn. Maar feit is nu eenmaal, dat er inhoudelijk nauwelijks iets gewijzigd is.

Juristen hadden moeten protesteren op het Binnenhof

De juristen hadden volgens uw columnist de noodklok moeten luiden. Ze hadden moeten aankloppen bij het torentje van de Minister President. Met die opmerking heb ik twee problemen:
1. Het is niet de taak van alle juristen om zich te bemoeien met politiek en wetgeving. Daar hebben we de politici voor. Zij hebben bovendien eigen juristen. Juristen zijn er over het algemeen om de wet uit te leggen en toe te passen. Ze kunnen de wet niet eens veranderen. Bovendien zijn er voldoende juristen en belangenorganisaties (met juristen) die zich hier dagelijks mee bezig houden.
2. Daarmee kom ik op mijn tweede probleem. Uw columnist stelt dat we ons niet eerder kwaad hebben gemaakt over de gewijzigde voorwaarden. Dat is onjuist. Bits of Freedom en Privacy First maken zich er al jaren druk om.

Juristen en belangenorganisaties maken zich al jaren druk om de privacy op Facebook. Maar jullie luisteren niet.

De Facebook Privacy discussie is namelijk niet nieuw, maar wordt al jaren gevoerd en bij elke wijziging opnieuw. Daar wordt, ook door juristen zoals ik, voldoende over gepubliceerd. Dat media en politiek dit voorheen niet net zo actief hebben opgepakt als nu, lijkt mij dan ook niet te wijten aan de belangenorganisaties en juristen, maar misschien wel aan u, media, die slechts publiceren wanneer er gescoord kan worden, kennelijk zonder gedegen onderzoek te doen.

Geen wettelijk stokje

In tegenstelling tot wat uw columnist beweert, is er een Duitsland geen wettelijk stokje gestoken tegen de privacyvoorwaarden van Facebook. Ze hebben de wet namelijk niet gewijzigd. De Duitse wet is bovendien op dezelfde Europese richtlijn gestoeld, als waar onze privacywetgeving op is gebaseerd.
Het is de Duitse rechter die een juridisch trucje heeft uitgehaald, door te stellen dat de gegevens in Amerika worden opgeslagen en daardoor alsnog het Duitse recht van toepassing is. In Duitsland hebben ze een vrij strenge privacywetgeving. Het antwoord op de vraag hoe dit trucje precies werkt en waar het exact op gebaseerd is, moet ik u helaas ook schuldig blijven. Media publiceren namelijk nooit de link naar de bron (in casu: de uitspraak), waar artikelen op gebaseerd zijn, zodat controle lastig is. Daar moet ik bij bekennen dat ik ditmaal niet zelf op zoek ben geweest naar de Duitse uitspraak. Wellicht dat andere juristen dat wel hebben gedaan en zij hun bevindingen met ons willen delen, onderaan deze open brief.

Waar maakt u zich druk om?

In uw krant probeert uw columnist de Nederlanders weer bang te maken. Ze moeten toch echt hun account in 2014 nog opheffen. Alsof op 1 januari 2015 de wereld zal vergaan. Heeft hij dan niet opgelet, toen hij zelf nog opschreef, dat er weinig zou veranderen. Als u of uw lezers zich zorgen maken over hun privacy, maakt het niet uit of ze vandaag of pas op 5 januari of 28 juni of wanneer dan ook hun account verwijderen. Weet u nog: er verandert niet zoveel.
Daarbij is uw columnist enigszins naïef. Hij hoopt dat Facebook de voorwaarden nog zal aanpassen. Dat ze milder worden en minder privacy gevoeligeinformatie van ons zullen verzamelen en gebruiken. Ik ben toch bang dat ik u zal moeten teleurstellen. De roep om betere voorwaarden, waarbij gebruikers worden beschermd, is al jaren oud. Belangorganisaties maken zich al jaren druk en spreken Facebook en politiek hier op aan. Als uw krant hier eerder aandacht aan had besteed, had uw columnist niet zo bang en naïef hoeven zijn. De voorwaarden zijn er niet beter op geworden. Slechter, dat misschien wel.

Lees de stukken in De Volkskrant artikel en column

Nu ik u toch schrijf

O ja, nu ik u toch schrijf. Wellicht wil u de moeite nemen om uw medewerkers en freelancers te wijzen op artikel 15a Auteurswet. Wanneer er geparafraseerd of geciteerd wordt, hoort daar naamsvermelding bij. Behalve dat dit een juridische plicht is, lijkt me dat ook moreel wel zo netjes. Anders wel volgens jullie eigen, journalistieke, richtlijnen.

Met vriendelijke groet,

Charlotte Meindersma

P.S. Voor wie nog wat artikelen over Facebook wil lezen:
Wat is er nieuw aan de Facebook privacyvoorwaarden 2015? / Hoe blijf ik anoniem op Facebook? / Hoe voorkom ik dat Facebook eigenaar wordt van mijn foto’s? / Auteursrecht: fotografie en social media / Facebook en de auteursrechtverklaring / Facebook heeft nieuwe voorwaarden: Moeten we bang zijn?